City FitnessBlog

Sauna je tradicionalna finska praksa koja je dio finske kulture već vjekovima i smatra se društvenom aktivnošću. Takođe postaje sve popularnija u svijetu fitnesa, s mnogim teretanama i wellness centrima koji nude saunu kao način promovisanja opuštanja i poboljšanja zdravlja. Proces uključuje sjedenje u zagrijanoj zatvorenoj drvenoj prostoriji u kojoj je temperatura od 70-100℃. Seanse saune obično traju između deset i trideset minuta, tokom kojih se osoba obilno znoji, što se navodno povezuje s nekoliko zdravstvenih benefita. Nakon toga obično slijedi period hlađenja, gdje se praktikuje hladan tuš ili se skače u hladan bazen ili jezero.

Zdravstveni benefiti saune vjerovatno proizilaze iz kombinacije nekoliko fizioloških mehanizama. Prvo, zbog izloženosti visokoj temperaturi tokom saune, temperatura jezgra tijela raste iznad normalnih nivoa, a taj proces je poznat kao toplotni stres. Toplotni stres može dovesti do adaptacija u tijelu, uključujući povećano znojenje, vazodilataciju (širenje krvnih sudova) i povećan protok krvi, što takođe dovodi do poboljšanja cirkulacije i oksigenacije tkiva. Vazodilatacija koja se javlja zbog toplotnog stresa može uzrokovati pad krvnog pritiska i naknadno povećanje srčane frekvencije. Kao rezultat, redovna upotreba saune može dovesti do poboljšanja kardiovaskularnog zdravlja. Međutim, ljudi s određenim srčanim oboljenjima ili oni koji uzimaju ljekove gdje povećanje srčane frekvencije može biti nesigurno, trebaju izbjegavati saunu. Povećano znojenje je odvojeni mehanizam sam po sebi, jer pomaže tijelu eliminisati toksine putem kože, kao što su hemikalije i teški metali, a na taj način se smanjuju upale i reguliše se tjelesna temperatura (termoregulacija).

Još jedna od prednosti saune je njen potencijal za poboljšanje funkcije imunološkog sistema. Konkretno, može stimulisati proizvodnju bijelih krvnih zrnaca i antitijela, koja su važna u borbi protiv infekcija i bolesti. Na kraju, toplota iz saune stimuliše oslobađanje endorfina, hormona koji su prirodni analgetici i pojačivači raspoloženja. Uz smanjenje nivoa stresnog hormona kortizola, to može pomoći kod opuštanja i smanjenja stresa i anksioznosti.

Zbog toga što se sauna koristi vjekovima i postaje sve popularnija, posebno među sportistima, postoji mnogo istraživanja koja se bave njenim benefitima. Među najzanimljivijim su ona koja se odnose na kardiovaskularno zdravlje, jer sauna može potencijalno sniziti krvni pritisak, povećati varijabilnost srčane frekvencije i ukupno poboljšati kardiovaskularnu funkciju, a time i kardiovaskularnu kondiciju. Još jedna značajna korist saune povezana je s njenim potencijalom da poboljša i ubrza oporavak, bilo u smislu ublažavanja bola ili obnove i rasta tkiva. Konkretno, redovna upotreba saune može pružiti olakšanje od hroničnih stanja kao što su artritis, fibromialgija (hronična bolest koštano-mišićnog sistema) i bol u mišićima povezan s vježbanjem. Sauna potpomaže brži oporavak kod oštećenja mišića izazvanog vježbanjem i umorom, kroz poboljšanu cirkulaciju, smanjenu upalu i povećanu proizvodnju proteina kao odgovor tijela nazaštitu od toplotnog stresa.

Jedna od najpoznatijih koristi saune i razlog zašto je mnogi ljudi toliko cijene, jesu njeni efekti opuštanja i smanjenja stresa, kao i poboljšano zdravlje kože pripisano otvaranju pora i eliminaciji toksina. Nasuprot tome, jedna od manje poznatih potencijalnih koristi saune je njen uticaj na metabolizam. Neka istraživanja su pokazala da upotreba saune može povećati bazalni metabolizam (RMR) u kratkoročnom periodu. Tokom seanse saune, tjelesna temperatura raste, rezultirajući povećanom srčanom frekvencijom, protokom krvi i znojenjem. Ovi fiziološki odgovori zahtijevaju energiju, pa dolazi do ubrzavanja metabolizma. Magnituda i trajanje ovog efekta čini se skromnim, s prosječnim povećanjem od 3,5% i za prosječno vrijeme do dva sata.

Sveukupno, dokazano je da sauna ima mnogo potencijalnih koristi za tijelo i um, uključujući poboljšanu cirkulaciju, povećano znojenje, smanjen krvni pritisak, efikasniju borbu protiv infekcija, smanjenje simptoma hroničnih bolova, ubrzan oporavak od vježbanja i smanjenje stresa. Ove koristi proizlaze iz nekoliko fizioloških mehanizama, uključujući toplotni stres, povećan protok krvi, povećanu srčanu frekvenciju, aktivaciju imunološkog sistema i smanjenje nivoa kortizola. Međutim, benefiti upotrebe saune mogu varirati u zavisnosti od individualnih faktora, kao što su određene bolesti i ljekovi, pa je važno razgovarati s zdravstvenim stručnjakom prije početka nove rutine za očuvanje zdravlja.

Naučni izvori:

Crinnion WJ. Sauna as a valuable clinical tool for cardiovascular, autoimmune, toxicant-induced and other chronic health problems. Altern Med Rev. 2011;16(3):215-225.

Hannuksela M L, Ellahham S. Benefits and risks of sauna bathing. Am J Med. 2001;110(2):118-126.

Laukkanen T, Kunutsor S, Kauhanen J, Laukkanen JA. Sauna bathing is inversely associated with dementia and Alzheimer's disease in middle-aged Finnish men. Age Ageing. 2017;46(2):245-249.

Leppäluoto, J, Huttunen P, Hirvonen J, Väänänen A, Tuominen M, Vuori J. Endocrine effects of repeated sauna bathing. Acta Physiol Scand. 1986;128(3):467-470.